Odzież robocza i ochronna
Do prac transportowych związanych z transportem rolniczym może przystąpić rolnik ubrany w dostoso-
waną do pory roku odzież roboczą. Poły bluzy lub koszuli należy zapiąć, a mankiety rękawów nie mogą
luźno zwisać. Powinien także założyć:
- pełne buty z podeszwą antypoślizgową i podnoskiem chroniącym palce stóp,
- przy wykonywaniu niektórych prac rękawice robocze i ochronne.
Bezpieczeństwo transportu
Przed przystąpieniem do pracy rolnik powinien zapoznać się z instrukcją:
- bezpiecznej eksploatacji przyczepy oraz jej konserwacją i regulacją;
- obsługi ciągnika rolniczego;
- dołączoną do wału przegubowo-teleskopowego w przypadku przyczepy zbierającej.
Sprzęganie ciągnika z przyczepą
Przed rozpoczęciem prac każdorazowo należy sprawdzić stan techniczny ciągnika i przyczepy, zwłaszcza:
- układ kierowniczy ciągnika oraz układy hamulcowe przyczepy i ciągnika, instalacji elektrycznej, oświetlenia drogowego i sygnalizacyjnego, a także stan urządzeń zaczepowo-przyłączeniowych.
- Podczas sprzęgania nikt nie powinien znajdować się pomiędzy ciągnikiem a przyczepą.
- Sprzęganie można rozpocząć po wyłączeniu silnika i unieruchomieniu pojazdu za pomocą hamulca postojowego.
- Zaczep przyczepy powinien być wyposażony w sprężynę, co ułatwia łączenie przez jedną osobę.
- W przypadku braku sprężyny, można wyposażyć go w podporę z regulacją wysokości.
- Po zaczepieniu dyszla przyczepy z zaczepem transportowym ciągnika należy zabezpieczyć sworzeń zaczepowy zawleczką (jeśli nie jest to zaczep automatyczny).
- Instalację elektryczną należy połączyć z instalacją elektryczną ciągnika oraz zabezpieczyć gniazdo przed wysunięciem.
- Instalację hydrauliczną przyczepy należy połączyć z końcówką instalacji hydraulicznej ciągnika.
Przy tych czynnościach trzeba używać rękawic ochronnych.
- Następnie połączyć instalację hamulca roboczego.
- Po zakończeniu agregowania sprawdzić połączenie zaczepu, działanie instalacji elektrycznej, hamulca roboczego oraz układów.
- Przyczepy rolnicze wyposażone w hamulce typu bezwładnościowego mogą być sprzęgane z ciągnikiem pod warunkiem, że łączna masa przyczepy z transportowanym ładunkiem nie przekroczy 5 000 kg (niedopuszczalne jest łączenie takich środków transportowych w podwójne zestawy).
SPRAWDŹ WARUNKI PRACY
- Czy jesteś ubrany w odzież roboczą i buty z podeszwą antypoślizgową i podnoskiem?
- Czy znasz instrukcje obsługi przyczepy rolniczej i ciągnika oraz stosujesz zasady ich bezpiecznej obsługi?
- Czy masz wymagane uprawnienia do kierowania pojazdami rolniczymi i znasz przepisy ruchu drogowego oraz przepisy transportowe?
- Czy ciągnik i użytkowana/e przyczepa/y są zarejestrowane i mają aktualny przegląd techniczny oraz są sprawne?
- Czy zaczep przyczepy wyposażony jest w sprężynę odciążającą lub podporę oraz sworzeń zabezpieczony przed wypadnięciem?
- Czy przyczepa wyposażona jest w drabinę lub stopnie ułatwiające wchodzenie i schodzenie?
JEŻELI NA JAKIEŚ PYTANIE ODPOWIESZ „NIE”, ZASTANÓW SIĘ I PODEJMIJ NIEZBĘDNE DZIAŁANIA, ABY TWOJA PRACA BYŁA BEZPIECZNA.
Skrzynie ładunkowe przyczep wywrotek powinnybyć zabezpieczone sworzniami ze wszystkich stron.
Sprzęganie drugiej przyczepy
- Podczas sprzęgania niedozwolone jest przebywanie osób pomiędzy przyczepami.
- Osoba pomagająca w sprzęganiu powinna stać poza strefą bezpośredniego zagrożenia oraz być widoczna przez kierującego ciągnikiem.
- Po zakończeniu czynności należy skontrolować zabezpieczenie zaczepu oraz podłączyć przewody instalacji sygnalizacyjno-oświetleniowej a także instalacji hamulcowej i pneumatycznej przyczep/y.
- W przypadku sprawności układów można zwolnić hamulec postojowy.
Załadunek
- Nie wolno przekraczać ładowności przyczepy. W razie potrzeby należy skorzystać z łańcuchów spinających ściany boczne przyczepy.
- W czasie załadunku nie wolno przebywać w skrzyni ładunkowej oraz w strefie prac załadunkowych przy użyciu sprzętu mechanicznego.
- Ładunek należy rozmieszczać równomiernie, aby nie powodował przekroczenia dopuszczalnych nacisków osi pojazdu na drogę i nie utrudniał kierowania pojazdem.
- Ładunek nie może także ograniczać widoczności, zasłaniać świateł, urządzeń sygnalizacyjnych, tablic rejestracyjnych lub innych tablic albo znaków, w które pojazd jest wyposażony.
Przejazd transportowy
- Przed rozpoczęciem jazdy należy sprawdzić podłączenia i zdolność hamowania oraz wyjąć kliny spod kół.
- Na tylnej burcie przyczepy/drugiej przyczepy (w przypadku przejazdu z dwoma przyczepami) trzeba umieścić trójkątną tablicę wyróżniającą pojazd wolno poruszający się1.
- Przed ruszeniem należy każdorazowo upewnić się, czy w pobliżu ciągnika i przyczepy nie znajdują się niewidoczne z miejsca operatora osoby, np. dzieci.
- Jadąc po drodze publicznej, należy stosować się do przepisów ruchu drogowego i przepisów transportowych. Dostosować prędkość jazdy do warunków i rodzaju przewożonego ładunku.
- Kierujący ciągnikiem rolniczym jest obowiązany zjechać jak najbardziej na prawo w celu ułatwienia wyprzedzania innym pojazdom2.
- Przy jeździe z ładunkiem ze wzniesienia należy mieć włączony taki sam bieg, jaki przy wjeździe na wzniesienie.
Przewóz materiałów sypkich
- Materiały sypkie należy przewozić w szczelnej skrzyni ładunkowej dodatkowo zabezpieczonej przed rozsypaniem i zanieczyszczeniem drogi (przykrytej plandeką).
Przewóz ładunków przestrzennych (słoma, siano)
- Maksymalna wysokość ładunku przestrzennego od podłoża może wynosić 4 m.
- Ładunek umieszczony na pojeździe powinien być zabezpieczony przed zmianą położenia (np. pasami lub taśmami) i być stabilny.
- Przewożenie słomy lub siana na przyczepie jest możliwe, jeżeli ma ona specjalną obudowę siatkową lub podwyższone burty.
- Do transportu sprasowanej słomy lub siana można używać specjalnych przyczep tzw. platform transportowych.
- Ładunek wystający poza boczne płaszczyzny obrysu pojazdu może być umieszczony tylko w taki sposób, aby całkowita szerokość pojazdu z ładunkiem nie przekraczała 2,55 m, a przy szerokości pojazdu 2,55 m nie przekraczała 3 m, pod warunkiem umieszczenia ładunku tak, aby z jednej strony nie wystawał na odległość większą niż 23 cm.
Przewóz osób i zwierząt
- Zabrania się przewozu osób i zwierząt w przyczepie nieprzystosowanej do tego celu.
- Dopuszcza się przewóz osób wykonujących czynności ładunkowe w przyczepie ciągniętej przez ciągnik rolniczy pod warunkiem, że:
- liczba przewożonych osób nie przekracza 5,
- osoby stojące trzymają się uchwytów,
- osoby nie znajdują się pomiędzy ładunkiem a przednią ścianą przyczepy, a prędkość zespołu pojazdów nie przekracza 20 km/h.
- Do przewozu zwierząt należy stosować przyczepy przeznaczone do tego celu. W razie używania przyczep ogólnego przeznaczenia należy je przystosować do rodzaju transportowanych zwierząt.
Przewóz długich elementów
- Przy przewożeniu długich elementów tylną burtę należy zdjąć lub zamocować tak, aby nie zasłaniała tylnych świateł.
- Ponadto należy na końcach oznakować je zgodnie z przepisami ruchu drogowego.
Rozładunek
- Przed odłączeniem przyczepy od ciągnika należy unieruchomić ją hamulcem postojowym oraz za pomocą klinów (w przypadku przyczepy dwuosiowej klin tylko pod jedno koło tylnej osi – jeden z przodu, a drugi z tyłu koła).
- W przypadku przyczep wywrotek podczas podnoszenia skrzyni należy przestrzegać bezpiecznych odległości od linii energetycznych.
- Wzbronione jest dokonywanie wywrotu ładunku w kierunku pochylenia terenu oraz jazda z uniesioną skrzynią ładunkową.
- Niedopuszczalne jest przechylanie skrzyń ładunkowych przyczep wywrotek na jednym sworzniu lub przy całkowitym kącie wychylenia większym niż 50°.
- Integralnym elementem wpływającym na bezpieczeństwo eksploatowanej przyczepy jest mechaniczna blokada skrzyni przyczepy, która w każdym przypadku powinna być zastosowana, gdy prowadzone są prace pod uniesionymi skrzyniami przyczep bądź, gdy skrzynia przyczepy pozostaje na dłużej w pozycji uniesionej.
- Podczas prowadzenia prac wyładowczych przebywanie osób pomiędzy uniesioną skrzynią a konstrukcją przyczepy jest zabronione.
Wykonywanie napraw
- Przed rozpoczęciem prac pod uniesioną hydraulicznie skrzynią ładunkową przyczepy, należy zabezpieczyć ją dodatkową, odpowiednio wytrzymałą podporą.
- Nie wolno podpierać podniesionej przyczepy przy użyciu kruchych elementów, takich jak np. cegły, czy pustaki.
- Demontaż koła może się odbywać tylko przy niezaładowanej przyczepie.
Dobre praktyki
Dobrą praktyką jest, żeby kierujący pojazdem:
- pamiętał o apteczce pierwszej pomocy, która powinna znajdować się w ciągniku,
- korzystał z drabin do wchodzenia i schodzenia z przyczepy.
Nie wolno!
- Użytkować przyczepy dzieciom, osobom nieuprawnionym do kierowania ciągnikami rolniczymi z przyczepą, osobom nietrzeźwym lub po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu.
- Wykorzystywać przyczepy niezgodnie z jej przeznaczeniem.
- Użytkować przyczepy w czasie jazdy z rozpiętymi i opuszczonymi burtami.
- Przewozić ludzi na błotnikach ciągnika, dyszlach, zaczepach, pomostach i w przyczepie.
- Wchodzić na przyczepę i schodzić z niej w trakcie jazdy.
- Pozostawiać kluczyków w stacyjce ciągnika po opuszczeniu kabiny.
- Prowadzić prac pod uniesioną i niezabezpieczoną skrzynią przyczepy.
Należy pamiętać, że zespół pojazdów może składać się najwyżej z 3 pojazdów (ciągnik rolniczy i dwie przyczepy).
1 § 52 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2013, poz. 951);
2 art. 24 ust. 6 ustawy prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012, poz. 1137).
© Państwowa Inspekcja Pracy, Wydanie 2/2017, Stan prawny czerwiec 2017 r.